Geo-erreminta
Gaur egungo edozeinen eskura dauden kokapen-sistemekin (GPS-a adibidez) oso erraz aurki dezakegu helbide bat edo mendian ibilbide bat egin. Baina eman dezagun irtenaldi bat egin dugula eta mapa bat besterik ez dugula, edo hiri bat ezagutzen ari garela eta hiriko planoa besterik ez dugula. Norabide zuzena hartu ahal izateko, mapa edo planoa orientatzen jakin beharko dugu. Esku artean dugun mapa orientatzeko, bat etorri behar dute mapako iparrak (haize arrosa bidez adierazia) eta benetako iparrak.
Mapa orientatu eta posizio egokian jarri dugunean, tokian bertan erraz identifika daitezkeen erreferentziazko puntuak bila ditzakegu mapa topografikoan (mendixka bat, erreka bat edo muino bat) edo hiriko mapan (zubi bat, eraikin bat edo kale bat). Era horretan, zer lekutan gauden jakingo dugu eta zer norabide hartu behar dugun identifikatuko dugu. Horretarako, iparrorratz batez balia gaitezke.
Iparrorratza tresna, orientatzeko erabiltzen den imandutako orratza da eta, Lurraren kanpo magnetikoaren eraginez, ipar-hego norabidea adierazten du beti.
Jarduera honetan iparrorratza egiten ikasiko dugu, modu horretan mendian edo hirian gaudela orientatzeko aukera edukiko dugu.
Iparrorratza egitea oso erraza da. Has gaitezen!
Eduki beharreko materialak honako hauek dira:
- Iman bat
- Kortxozko tapoia
- Guraizeak edo kuterra
- Orratz bat
- Urez betetako ontzi bat
Orain, jar zaitez lanean!
- Moztu 5 milimetroko kortxo zati bat.
- Imandu orratza imana noranzko berean behin eta berriz gainetik pasatuta.
- Sartu imandutako orratza kortxoan zehar modu horizontalean.
- Jarri orratza duen kortxoa urez betetako ontzian eta begiratu zer gertatzen den.
- Utzi bertan orratza gelditu arte. Gelditzen denean orratzaren punta iparraldera begira geratuko dela ohartuko zara.
- Iparra non dagoen badakigula, gainerako puntu kardinalak ere jarriko dizkiogu: hegoaldea (S), mendebaldea (W) eta ekialdea (E), bakoitza 90ยบ-ko aldeaz. Hor daukazu iparrorratza!!
1. |  | ; | 2. |  |
3. |  | 4. |  | |
6. |  | 6. |  |
Argiago ikusi nahi baduzu, hona hemen bideo bat:
Iparrorratza erreminta dagoeneko ezagutzen dugunez eta bakoitzak berea duenez, lauzpabost pertsonako taldeetan bildu eta sortu berri dugun erreminta erabiltzen ikasiko dugu.
Erantzun galdera hauei:
- Eguzkira begiratuz, jakin al dezakegu non dagoen iparraldea? Egin proba orain iparrorratzarekin, ea asmatu duzuen!
- Non dago iparraldea zuen ikasgelan? Eta gainerako hiru puntu kardinalak?
- Iparrorratza erabiliz, saia zaitezte zuen ikastetxean bertan orientatzen: non dago ikastetxeko sarrerako atera? Non dago liburutegia? Eta idazkaritza?
- Zein da herriko eraikin zaharren noranzkoa (eliza, baserriak, udaletxea)? Ba al du horrek arrazoiren bat?